متانول که با نام های متیل الکل، روح چوب یا الکل چوب نیز شناخته می شود، ساده ترین شکل از سری طولانی ترکیبات آلی به نام الکل است. امروزه متانول از ترکیب مستقیم گاز مونوکسید کربن و هیدروژن در حضور کاتالیزور تهیه می شود. به طور معمول با تقطیر مخرب چوب تولید می شود . بازار بر اساس مشتقات ، صنعت کاربر نهایی و جغرافیا تقسیم بندی می گردد .
بر اساس مشتقات، بازار به فرمالدئید، متانول به الفین/متانول به پروپیلن، متیل ترت بوتیل اتر / آمیل متیل اتر سوم، دی متیل ترفتالات، اسید استیک، دی متیل اتر، متیل متاکربلات، منیل آمین ها و سایر مشتقات تقسیم می شود. در صنعت مصرف کننده نهایی، بازار به دو دسته مستقیم و غیر مستقیم دسته بندی می شود.
ماهیت بازار جهانی متانول تا حدی پراکنده است و هشت بازیگر برتر حدود چهل درصد از ظرفیت تولید جهانی را تشکیل می دهند. برخی از این باز یگران اصلی عبارتند از : شرکت متانکس، سابیک، شرکت پتروشیمی زاگرس ، گروه بانکوانگ و پرومن آ.جی.
پیشرفت های اخیر
در اکتبر 2019، شرکت Methanex اعلام کرد که ترتیبات تجاری موجود خود را با Empresa Nacional del Petróleo ("ENAP") برای تامین گاز طبیعی بازسازی کرده است تا تقریباً 25٪ از ظرفیت تولید سالانه 1.7 میلیون تنی Methanex در شیلی را برای شش دوره تامین کند. (دوره سالانه از 2020 تا 2025)
در سپتامبر 2019، شرکت دولتی ساراواک پچم قرارداد خرید و فروش با شرکت پتروناس شیمیایی مارکتینگ با مسئولیت محدود (PCML) را امضا کرد تا متانول را به مدت 20 سال به بازار عرضه کند، با گزینه ای برای تمدید بیشتر.
روند قیمتی :
از 12 اکتبر 2021 قیمت جهانی متانول از 4000 دلار سقوط و به قیمت حدود 2500 دلار رسید و اکنون در تاریخ 7 فوریه 2022 در قیمتی معادل 2884 دلار در حال معامله است که این در بازار های CFD و مالی است.
اما توجه شما رو به قیمت فروش کشور ها جلب می کنم :
ظرفیت تولید متانول در جهان
ظرفیت جهانی تولید متانول در سال ۲۰۱۹ میلادی، تقریباً ۱۴۶ میلیون تن بوده که ۱۸/۷ میلیون تن از آن در خاورمیانه قرار دارد. حجم تولید جهانی متانول در این سال ۹۷/۹ میلیون تن و تولید واقعی متانول خاورمیانه ۱۷/۱ میلیون تن بوده است که نسبت به سال ۲۰۱۸ میلادی، رشد ۱۲/۵ درصدی را ثبت کرده است. کشور چین با ظرفیت تولید ۶۷/۷ میلیون تن، بزرگترین تولیدکننده متانول در جهان است که سهم ۴۶ درصدی از تولید جهان را دارد. تولید واقعی کشور چین، ۳۸/۵ میلیون تن است.
انتظار می رود تا سال ۲۰۳۰ میلادی، ظرفیت تولید متانول در جهان به ۳۱۱ میلیون تن افزایش پیدا کند. بازار جهانی متانول در سال ۲۰۲۰ میلادی، ۲۰/۴ میلیارد دلار ارزیابی شده و انتظار می رود تا سال ۲۰۲۵ میلادی با رشد ۵/۵ درصدی همراه شده و به ۲۶/۶ میلیارد دلار برسد.
شرکت متانکس بزرگترین تولیدکننده متانول در جهان است. ظرفیت تولید متانول تمامی کارخانه‌های این شرکت ۸/۱۳ میلیون تن بوده است که سهم ۶ درصدی از ظرفیت تولید جهانی را به خود اختصاص داده است. پتروشیمی زاگرس پنجمین تولیدکننده بزرگ جهان است که تقریباً سهم ۲ درصدی از ظرفیت اسمی تولید جهان و سهم ۳ درصدی از تولید واقعی را داراست.
چشم‌انداز قیمت متانول
متانول بر پایه گاز طبیعی و زغال سنگ تولید می شود. براساس داده های ۱۹۸۰ تا ۲۰۲۰ میلادی، قیمت متانول با قیمت این دو محصول همبستگی مثبت بالایی دارد. بنابراین برای پیش بینی قیمت متانول از روند قیمتی این دو محصول استفاده شده است.
قیمت متانول از سال ۲۰۰۰ تاکنون، در یک روند خنثی بین ۱۶۰ تا ۳۶۰ دلار، با نوسانات قابل‌توجهی همراه بوده است. قیمت این محصول از اواخر سال ۲۰۱۸ میلادی به دلیل شروع جنگ تجاری آمریکا و چین و با افت قیمت نفت، روند نزولی دیگری را از قیمت ۳۴۴ دلار (فوب اروپا) آغاز کرد. با شیوع ویروس کرونا و سقوط سنگین قیمت نفت، قیمت متانول در فصل دوم سال ۲۰۲۰ میلادی به ۱۵۱ دلار افت کرد. قیمت این محصول با کنترل ویروس کرونا در چین و بازگشت اقتصاد این کشور به چرخه تولید، رشدش را آغاز کرده و در فصل سوم سال ۲۰۲۰ میلادی به محدوده ۱۹۰ دلار رسیده است.
با توجه به انتظار بر افزایش تقاضا و محدودیت عرضه، پیش بینی می شود قیمت متانول در میان‌مدت روند صعودی خود را حفظ کند. متوسط قیمت متانول در ۱۱ ماهه ابتدای سال ۲۰۲۰ میلادی، ۱۹۴ دلار بوده که در حال حاضر متوسط قیمت این محصول بر حسب فوب اروپا به 111.75 دلار و بر حسب سی‌اف‌آر چین 370دلار می باشد.
ظرفیت تولید متانول در داخل کشور و چشم‌انداز بازار این محصول
ظرفیت اسمی تولید متانول بعد از وارد شدن دو پتروشیمی کاوه و مرجان به مدار تولید، به ۸/۹ میلیون تن رسیده است. ۳/۳ میلیون تن آن متعلق به پتروشیمی زاگرس است که پنجمین تولیدکننده بزرگ جهان است. انتظار می رود ظرفیت تولید متانول ایران با ورود پتروشیمی کیمیای پارس خاورمیانه به مدار تولید به ۱۰/۶ میلیون تن افزایش پیدا کند. ورود پتروشیمی های بعدی نیز ظرفیت تولید ایران را به بیش از ۲۳ میلیون تن در سال ۲۰۲۴ میلادی خواهد رساند. عرضه متانول ایران طی این مدت زمان به ۱۵ میلیون تن خواهد رسید. ایران در حال حاضر سهم ۱۲ درصدی از بازار این محصول را دارد. برای اینکه ایران بتواند تمام مازاد محصول خود را به فروش برساند (۲ میلیون تن از متانول تولیدی در بازار داخلی می تواند عرضه شود) باید سهم خود را به ۲۳ درصد برساند.
باتوجه به افزایش ظرفیت قابل‌توجهی که در انتظار بازار داخلی متانول است، متانول سازهای ایرانی با ریسک کاهش حاشیه سود مواجه هستند. در حال حاضر مقصد اصلی صادراتی متانول ایران، بازار چین است که انتظار می رود با افزایش ظرفیت تولید ایران، مقدار بیشتری به این کشور صادر کند. با این حال اگر برای حل مشکل تحریم های آمریکا و برنامه ریزی برای افزایش طرح های پایین‌دستی در داخل کشور، تمهیداتی صورت نگیرد، کاهش سود تولیدکنندگان متانول اجتناب ناپذیر است.
تولید واقعی ۳ تولیدکننده بورسی متانول ۴/۳ میلیون تن بوده است. پتروشیمی زاگرس، خارک و فن آوران در مجموع ۹۱ درصد از محصول متانول معادل ۳/۸۸ میلیون از محصولشان را به خارج صادر می‌کنند. علت پایین بودن فروش داخلی، کم بودن مصرف کننده در صنایع پایین دستی می باشد.
جدول ذیل مقایسه ظرفیت اسمی و تولید کل گروه متانول منهای مرجان و کاوه را در دو سال 98 و 99 نشان می دهد .
در ادامه از پتانسیل های صنعت متانول می توان به صادرات محور بودن، داشتن معافیت محاسباتی صادراتی، مانده ارزی بالا، وابستگی نرخ های فروش به دلار، نقد شوندگی مناسب، داشتن بازارهای صادراتی با و جود تحریم ها، کاهش قیمت جهانی گاز به دلیل مازاد عرضه، افزایش قیمت متانول نسبت قیمت به درآمد کمتر نسبت به بقیه صنایع و کاهش تحریم ها اشاره نمود. از ریسک هایی که سرمایه گذاران این صنعت می بایست در نظر داشته باشند ثبات نرخ ارز در دوره طولانی و مازاد عرضه متانول در سطح جهانی اشاره نمود.
مشاورعالی مدیر عامل شرکت طراحی و مهندسی صنایع پتروشیمی و
نائب رئیس و عضو هیات مدیره پترواولفین فن آوران
