این روزها که چند صد شهر ایران در تنش شدید آب هستند، بارها یاد جمله معروف زکی یمانی وزیر نفت باهوش و مشهور عربستان سعودی می افتم که آنرا در کتاب " معمای فراوانی، رونق های نفتی و دولت های نفتی"، خواندم.
کتاب به این پرسش می پردازد که چه چیز نفت را جام زهرآلود می سازد و چرا مردمان زیادی در عین حال که بر روی میلیاردها بشکه نفت نشسته اند، چنین فقیرند؟
پرسش میلیونها ایرانی، ونزوئلایی، الجزایری و نیجریه ای که " تری لین کارل" پژوهشگر استنفورد اقتصاد خوانده بنا بر توصیه خوان پابلو آلفونسو، وکیل زبردست ونزوئلایی و پدر اوپک به آن پرداخت تا نشان دهد چطور آلفونسو درست پیش بینی می کرد که به جای اوپک، بررسی کن نفت چه بلایی سر ما خواهد آورد؟
کتاب رساله ای قابل اعتناست درباره بیماری فلج مغزی که بسیار مقامات تصمیم گیر در کشورهای نفت خیز مثل ایران و ونزوئلا و نیجریه به آن دچار هستند.
معمای فراوانی یا بلای طبیعی، پدیده ای است که با این تصور عمومی که ثروت منابع طبیعی باعث رشد اقتصادی می شود، در تضاد است. این چنین منابعی اختلالات اقتصادی و سیاسی را تحمیل می کند که رشد اقتصادی را در دراز مدت کاهش می دهد. اگرچه رونق و رفاه کوتاه مدتی هم بوجود آورند.
دلتهای نفتی، نهادهای ضعیف و بخش عمومی ناکارامد دارند و تمرکزگرایی شدید قدرت سیاسی و نظام اداری آشفته و نا منسجم آنها، تنها کاری که بلد است، توزیع سیاسی رانت نفت است. در مجموع کاش به جای نفت، آب کشف کرده بودیم.
کتاب به همت نشر نی با ترجمه جعفر خیرخواهان منتشر شده است.
