نکته قابل تامل درباره استیضاح وزیر صمت این بود که ۴۰ نماینده در صحن مجلس حضور نداشتند. رای عدم اعتمادنمایندگان مجلس به وزیر صمت اینگونه بود: مجموع آرا ۲۷۲ رای.مخالفان ۱۶۲ رای. موافقان ۱۰۲ رای. ممتنع ۲ رای . آرای باطله ۶ رای.
چرا مجلس به فاطمی امین بی اعتماد شد؟
ماجرای اعطای ۱۴۷ خودروی شاسی بلند به برخی ازنمایندگان که دربازه زمانی شهریورتا آذر ۱۴۰۰ رخ داد اصلی‌ترین علتی بود که مجلس را به دفاع از کیان خود واداشت.
فاطمی‌امین بیشترین جملات انتقادی، دردناک و توهین‌آمیز را ازمجلس شنید اما باز هم محترمانه و واقع‌بینانه به مخالفان خود پاسخ داد. او از درمان ریشه‌ای بیماری صنعت خودرو خبر داد منوط به آنکه مجلس فرصت اجرای برنامه هایش را بدهد. درحالی‌که وزیر پیشین صمت ازتیک‌آف هواپیمای رشد صنعت خبر می‌داد و از مجلس درخواست می‌کرد که اجازه ندهند تا آن هواپیما به گل بنشیند اما مجلس او را به دروغگویی و تطمیع نمایندگان متهم کرد؛ فاطمی‌امین درمقابل تمام آن سخنان گفت: در چند روز گذشته هر جا می‌روم نگاه‌ها برمن سنگین است. ملت بزرگ ایران نمایندگان شما آلوده نشده‌اند.
ماجرای اعطای ۱۴۷ خودروی شاسی بلند به برخی ازنمایندگان که دربازه زمانی شهریورتا آذر ۱۴۰۰ رخ داد اصلی‌ترین علتی بود که مجلس را به دفاع از کیان خود واداشت وگرنه بارها در فرآیند استیضاح سایر وزرا، نمایندگان در راهروهای مجلس عنوان می‌کردند که استیضاح انجام نخواهد شد و یا اینکه هیات رئیسه مجلس با استیضاح‌ها منفعلانه برخورد می‌کنند.
علیرضا بیگی نماینده نزدیک به جریان سیاسی بهارهم که افشا کننده لیست ۷۵ نفره دریافت کنندگان خودرو بود امروز از طرف مخالفان استیضاح به شدت تحت فشاربود. حتی فاطمی‌امین هم او را مخاطب قرار داد و گفت یک مورد را که خودرو دریافت کرده است معرفی کنید. هرچند که بیگی برای پاسخگویی به سمت جایگاه رفت اما رئیس مجلس به او اجازه نداد تا سخن بگوید.بیگی در فاصله تنفس مجلس در جمع خبرنگاران حرفهایی زد از جمله اینکه او فقط یک سوال از هیات ناظر بررفتار نمایندگان و همین طور هیات رئیسه مجلس کرده‌است که «آیا همزمانی اعطای این خودروها با بحث تفکیک وزارت صمت معناداراست یا خیر» و به خاطر همین پرسش هم به محاکم قضایی کشیده شده است.
موافقان و مخالفان فاطمی‌امین اعلام می‌کردند که فاطمی امین فردی پاکدست و فسادگریز است. حتی رئیس جمهور هم که تمام قد ازوزیر محبوبش دفاع کرد به این نکته بارها اشاره کرد که فاطمی امین نه تنها خود پاکدست است بلکه معاونین پاکدست و حساس نسبت به فساد و مافیا را به کار گماشته است.
رئیس جمهور از فاطمی‌امین دفاع جانانه کرد در چند بخش از سخنانش تاکیدکرد که تلقی او از استیضاح، همدلی نکردن مجلس با دولت نیست و این اقدام را به حساب کدورت و خصومت بین مجلس و دولت نمی‌گذارد و در چند بخش دیگر از سخنانش حسابی از شرمندگی قانون جوانی جمعیت و تحکیم خانواده مجلس درآمد؛ از جمله آنجا که درباره کاهش میزان تولید و افزایش تقاضا و نرخ خودرو گفت که براساس قانون جوانی جمعیت می بایست ۵۰ درصد تولیدات کارخانجات به مادران داده شود؛ مثلا مادری که درسیستان و بلوچستان است این خودرو را می‌گیرد و در بازارآزاد می فروشد.
رئیس جمهورحتی به سیاست گذاری و تصمیم گیران متعدد در حوزه خودروهم اشاره کرده وگفته بود که بخش های مختلفی در حوزه خودرو تصمیم می‌گیرند مانند شورای رقابت؛ اما از آقای وزیر درباره عملکرد خودرو سازان و نرخ خودرو سوال می‌شود.
می‌گویند لابی‌های امریکایی فاطمی امین به کارافتاده
چرا عده ای بیرون مجلس از رفتن من خوشحالند؟ چرا کاری برای اول۱۴۰۰هست به ۱۴۰۲ متنسب می‌کنند. تیترمی‌زنند گیوتین استیضاح بر گردن وزیر؛ مگر مجلس قتلگاه است. می‌گویند لابی‌های امریکایی فاطمی امین به کارافتاده. فاطمی‌امین چه‌کار به آمریکا دارد؟ مردم ایران به شما اطمینان می‌دهیم با هر گونه ویژه‌خواری و رانت خواری برخورد می‌کنیم و تاوان آن را هم می‌دهیم. بارها گفته ام صنعت خودروی ایران بیماراست. بله ما در صنعت خودرومافیا داریم مافیایی که تهدید میکند. با مدیرکل من تماس گرفته اند و او را تهدید کرده اند. به ما فرصت دهید دغدغه های رهبری را برطرف کنیم. گزارش مدنظر مرکزپژوهش ها که آقای سیاهکلی عنوان کردند گزارش صنایع بورسی است. ما مدعی رشد همه صنایع نیستیم
این جملات بخشی از دفاعیه سیدرضا فاطمی‌امین وزیر پیشین صمت در دفاع از خود است. این سخنان و دفاع تمام‌قدرئیس جمهور از او هم هیچ تاثیری در رای موافق نمایندگان نداشت.
تا پیش از آمدن ابراهیم رئیسی به مجلس، نمایندگان دادن رای اعتماد را منوط به نوع دفاع رئیس‌جمهوراز وزیرمی‌کردند و می‌گفتند اگر رئیس جمهور ازوزیر دفاع سخت و جانانه کند او هم می‌ماند. حتی محمود عباس زاده مشکینی گفت که استیضاح با ۸۰ امضای موافق به ابقای وزیر منجر خواهد شد. این روند تا بعد از تنفس ادامه داشت تا آنکه احد آزادی‌خواه در اخطاراصل ۷۵ قانون اساسی وزیر را به انواع و اقسام عناوین مورد اتهام قرارداد و لطف‌الله سیاهکلی با خشم عمیق و کهنه‌ای که نسبت به عملکرد وزیر داشت اعلام کرد که ۸۴ درصد مردم از وزیر متنفرند. این جملات سیاهکلی، مجلس را ملتهب کرد. سیاهکلی فریاد می‌زد و نمایندگان بیشتر از او فریاد می‌زدند دو دو. یعنی مخالف سخنان او هستند.
سیاهکلی خطاب به دو دوکنندگان می‌گفت: نوکری خود را با این دو دو گفتن‌ها اثبات نکنید. سخنان او که تمام و نوبت موافق بعدی استیضاح یعنی موسوی لارگانی که شد رسید قالیباف رئیس مجلس درخواست کرد تا نمایندگان در استیضاح دقت کنند و ازکمات ناروا مانند متنفر استفاده نکنند.
سید ناصر موسوی لارگانی نماینده مردم فلاورجان در مجلس هم که موافق استیضاح وزیر صمت بود گفت:از ملت ایران عذر می‌خواهم که به دلیل ندانم کاری‌های وزیر صمت فشار تورمی سنگینی را تحمل کرده‌اند، ایشان در آمارهای تخیلی خودساخته خود غرق شده و عذرخواهی بلد نیست اما من عذرخواهم. فاطمی امین هنگام اخذ رأی اعتماد از مجلس هندوانه دربسته‌ای بود که ۳۸ صفحه به مردم و مجلس قول برنامه داد، رأی گرفت و سپس تا توانست خرابکاری کرد. این وزارتخانه یک ژنرال ارشد و کارکشته اقتصادی نیاز دارد، اما فاطمی امین در حد سرجوخه هم نیست. بروید و از نزدیک ببینید که وزیر چه بلایی بر سر چارت کارشناسی و متخصصان کارکشته وزارتخانه آورده است، منصوبان وی چنان جوی را ایجاد کردند که هیچ کارشناس متخصص و دلسوزی جرات اظهارنظر کارشناسی ندارند چه برسد به اینکه انتقاد کند! حساب اقدامات فاطمی امین از نظام و دولت جداست، لیست بلند بالایی از رانت ها و فسادهای افراد و گروه‌ها ناشی از تصمیمات آقایان در وزارت صمت را در اختیار داریم! قرعه کشی را برداشته‌اید، اما نوبت بندی انجام داده‌اید که تا ۲ سال نیز به طول می‌انجامد، از سوی دیگر ۲ سال محصولات خودروسازان را پیش فروخته که این موضوع خود می‌تواند منشا جدید بحران باشد. آیا وزیر؛ آیا جهش قیمت پراید از ۱۰۰ میلیون به ۳۰۰ میلیون تومان، تنظیم بازار است؟ آیا گرانی ۱۰۰ درصدی مصالح ساختمانی، کاهش قیمت محسوب می‌شود؟ آیا گرانی در بازار موبایل، ارزانی است؟
میرتاج‌الدینی: نوبتی هم‌که بود نوبت دیگران بود
یکی از مخالفان استیضاح که رسما اعلام کردهمواره حامی دولت است محمدرضا میرتاج الدینی نماینده تبریز بود او درجملاتی معنادار به همکاران خود یادآوری کرد که در دوره قبل چگونه برای استیضاح ها تساهل کرده اند.
او گفت:هیچ دوره ای سراغ نداریم که یک وزیر دوبار در عرض چهارماه استیضاح شود. نوبتی هم که بود نوبت دیگران بود. استیضاح مهم است باید بگذاریم حرفهای دیگر هم‌گفته شود. یادتان هست در فراکسیون اکثریت مجلس ما وشما بودیم؛ مجلس انقلابی بود، دولت اصلاحات. آقای باهنر ما را جمع کرد وگفت که استیضاح به صلاح نیست و ما از استیضاح‌منصرف شدیم. مگر اقای رییسی را خودمان انتخاب نکردیم. موفقیت مجلس موفقیت دولت است وموفقیت دولت‌موفقیت‌مجلس است. با استیضاح کدام مشکل را حل می‌کنیم.
به گفته میرتاج الدینی حتی یک نفر از استیضاح کنندگان در پاکدستی وزیر شک نمی‌کنند. وزیر معاونین‌پاکدستی را برگزیده‌اند.
وی افزود:درباره همشهری ام(بیگی) می‌گویم‌که اجماع حداکثری حتی بین ۴۰نماینده غایب وجود دارد ومورد تصدیق همه هست این است که نه برای استیضاح وزیر خودرو داده است ونه کسی اینجا برای استیضاح خودروگرفته اند. رسانه ملی تو بازجو نیستی که به همه نمایندگان پیام‌بدهی که آیا توخودروگرفته ای یا نه؟ من کار شما رسانه ملی را راحت می‌کنم هیچ‌نماینده ای خودرونگرفته است.
چرا صندلی وزارت صمت لغزنده است؟
سیدرضا فاطمی امین با رای عدم اعتماد نماینده‌های مجلس از وزارت صمت خداحافظی کرد. آیا با تغییر وزیر صمت امید برای بهبود جدی در حوزه صنعت و تجارت ایران وجود دارد؟
چرا وزارت صمت تا این اندازه به وزرای خودش بی‌وفا بوده تا جایی که ظرف کمتر از دوازده سال از عمر این وزارتخانه ۶ وزیر به آن وارد شده و از آن بیرون آمده‌اند؟ شاید مرور سرگذشت وزرای پیشین این وزارتخانه تا اندازه‌ای به این سوال پاسخ بدهد.
غیر از مهدی غضنفری که در دوسال ابتدایی تاسیس این وزارتخانه به آن وارد شد بقیه سرنوشت خوبی نداشتند. محمدرضا نعمت‌زاده، اولین وزیر حسن صمت دولت حسن روحانی، سابقه طولانی در حوزه صنعت و سیاست فقط چند ماه بعد از قبول مسئولیت وزارت صمت، از مجلس کارت زرد گرفت و در مجموع سه کارت زرد از نماینده‌ها دریافت کرد. دلیل فراخوانده شدن نعمت‌زاده به مجلس واردات بی‌رویه کالاهایی مثل برنج و خودروی لوکس و همچنین ناتوانی در تنظیم بازار اعلام شد.
اوضاع برای شریعتمداری که بعد از او وارد وزارت صمت شد از این هم سخت‌تر بود. صندلی وزارت صمت حتی برای این مرد که سال‌ها سابقه حضور در کابینه‌های مختلف را داشت هم صندلی راحتی نبود تا جایی که عمر وزارتش یه کمی بیشتر از یک سال رسید و در حالی که طرح استیضاحش در مرحله اجرا بود با پیش‌دستی دولت برکنار شد. جالب اینکه دلایل نماینده‌ها برای استیضاح شریعتمداری هم اینها بود: «ضعف مدیریت»، «عدم کنترل و مدیریت بازار» و همچنین «افزایش بی‌رویه قیمت‌ها».
رضا رحمانی جایگزین او هم سرنوشت مشابهی پیدا کرد و فقط حدود دو سال وزیر صمت باقی ماند. اگرچه دلیل برکناری رحمانی اختلاف نظرش با دولت در مورد ضرورت تشکیل وزارت بازرگانی بود اما مجلس در تدارک استیضاح یا حداقل طرح سوال از او قرار داشت آن هم به این دلایل: «آشفتگی بازار خودرو» و «عدم کنترل قیمت خودرو» و «نا توانی در تنظیم بازار».
وزارت صمت بعد از رحمانی چند ماه با سرپرست اداره شد تا اینکه علیرضا رزم‌حسینی از مجلس رای اعتماد گرفت اما فقط یک سال وزیر ماند. جالب اینکه در همین مدت کوتاه یک کارت زرد بابت «واردات بی رویه» و «عدم مدیریت صحیح بازار» از مجلس گرفت.
حالا می‌رسیم به آغاز دولت سیزدهم و شروع به کار سید رضا فاطمی‌امین، مردی که در مبارزات انتخاباتی ابراهیم رئیسی نماینده او بود اما او هم روزهای پرحاشیه‌ای را شروع کرد و در نهایت بعد از دوبار استیضاح فقط ظرف کمتر از یک سال و نیم، مجلس رای اعتمادش را از او پس گرفت. جالب اینکه نمایندها هر بار با دلایل نسبتا مشابه فاطمی امین را به مجلس کشیدند یعنی «افزایش بی رویه قیمت خودرو»، «ناتوانی در کنترل قیمت‌ها» و «عدم توانایی در حمایت از صاحبان صنایع و بهره برداران معادن»
شاید مرور این تاریخچه حدودا یازده ساله وزارت صمت به کمک کند که نتیجه بگیریم صندلی این وزارتخانه صندلی نامطمئنی برای هرکسی است که روی آن بنشیند، شاید دلیل این موضوع را بتوان در دو مورد خلاصه کرد، اگرچه دلایل حاشیه‌ای زیاد دیگری هم وجود دارد اما این دو مورد مهمتر به نظر می‌رسند.
اول اینکه به اعتقاد بسیاری، اساسا وظایف وزیر صمت با هم در تعارض است یعنی او در عین حال که باید به رونق تولید و سهولت تجارت کمک کند مجبور به سرکوب قیمت‌ها و کنترل بازار هم هست.
دوم اینکه اساسا آنچه هر وزیر صمتی را در سال‌های گذشته زیر منگنه قرار داده افزایش قیمت‌ها بوده حالا چه در حوزه خودرو چه در مورد سایر کالاها و این اتفاق هم مستقیما متاثر از وضعیت تورم و افت ارزش پول ملی و بعضی سیاست‌های کلی اقتصادی بوده که همگی بیرون از وزارت صمت تصمیم‌گیری شده‌اند و علت آنها را جای دیگری باید جست و جو کرد.
مرور وضعیت شاخص‌های اقتصادی نشان می‌دهد که در تمام سال‌های گذشته تورم هم پای نرخ دلار بالا رفته و کالاهایی که افزایش قیمت آنها نماینده‌ها را عصبانی می کند مانند مواد غذایی و خودرو هم همپای آنها افزایش پیدا کرده‌اند.
در واقع احتمالا بتوان گفت نماینده‌های مجلس در حالی که با استیضاح وزیر صمت سعی می‌کنند مطالبات مردم را در حوزه تورم پیگیری کنند اما احتمالا خودشان هم می‌دانند جای اشتباهی را نشانه گرفته‌اند. شاید طرح تشکیل وزارت بازرگانی و جدا کردن آن از وزارت صمت در همین راستا باشد.
